Ο βρουξισμός ή τρίξιμο των δοντιών είναι η ακούσια και συχνά σπασμωδική κίνηση των δοντιών, που συμβαίνει όταν σφίγγουμε ή τρίζουμε τα δόντια μας χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε. Αυτή η κατάσταση συνήθως εκδηλώνεται κατά τη διάρκεια του ύπνου, αν και μπορεί να παρατηρηθεί και κατά την ημέρα. Πρόκειται για μια ανώμαλη κίνηση της κάτω γνάθου και των μυών που τη στηρίζουν, η οποία δεν έχει σχέση με τη φυσιολογική μάσηση.
Ο βρουξισμός επηρεάζει περίπου το 5-20% του πληθυσμού, χωρίς να υπάρχει διαφορά μεταξύ φύλου ή ηλικίας. Αν και τα παιδιά είναι πιο ευάλωτα, η κατάσταση εμφανίζεται λιγότερο συχνά στους ηλικιωμένους άνω των 65 ετών. Πολλοί άνθρωποι δεν αντιλαμβάνονται ότι τρίζουν τα δόντια τους κατά τη διάρκεια του ύπνου, αλλά μπορεί να ακούγονται οι ήχοι από τους γύρω τους.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο οδοντίατρος μπορεί να αναγνωρίσει τα σημάδια του βρουξισμού κατά την κλινική εξέταση.
Συμπτώματα και Επιπτώσεις του Βρουξισμού
Η πίεση που ασκείται στα δόντια κατά τη διάρκεια του βρουξισμού είναι πολύ μεγαλύτερη από εκείνη που δημιουργείται κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αυτό μπορεί να προκαλέσει διάφορες συνέπειες, όπως:
•    Φθορά της αδαμαντίνης των δοντιών, εκθέτοντας τα εσωτερικά στρώματα των δοντιών.
•    Πόνο στο πρόσωπο και στους μυς της γνάθου, καθώς και πονοκεφάλους ή ημικρανίες.
•    Πόνος στα αυτιά εξαιτίας της επιβάρυνσης στην κροταφογναθική άρθρωση.
•    Αντανακλαστικός πόνος, όταν το άτομο νιώθει πόνο σε διαφορετικό σημείο από την πηγή του.
•    Διαταραχές ύπνου, λόγω της έντασης και της δυσφορίας.
•    Βλάβες στην εσωτερική πλευρά του μάγουλου λόγω του συνεχούς μάσησης.
•    Κλειδώματα της γνάθου, όπου η σιαγόνα δεν ανοίγει ή κλείνει σωστά.

Η διάρκεια και η ένταση του βρουξισμού διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Κάποιοι άνθρωποι τρίζουν τα δόντια τους για περισσότερο από 30-40 λεπτά τη νύχτα, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει μόνιμη βλάβη στη γνάθο με την πάροδο του χρόνου.
Περίπου το 20% των ατόμων που τρίζουν τα δόντια τους αναπτύσσουν Διαταραχές της Κροταφογναθικής Άρθρωσης (TMD), μια επώδυνη κατάσταση που επηρεάζει τη λειτουργία της κροταφογναθικής άρθρωσης, προκαλώντας πόνο και περιορισμένη κίνηση της γνάθου.
Η Κροταφογναθική Διάρθρωση
Η κροταφογναθική διάρθρωση είναι η άρθρωση που συνδέει τη βάση του κρανίου με την κάτω γνάθο, και είναι υπεύθυνη για τις κινήσεις του στόματος, όπως το άνοιγμα και το κλείσιμο. Όταν τρίζουμε τα δόντια μας συνεχώς, αυτή η άρθρωση υπόκειται σε υπερβολική καταπόνηση, με αποτέλεσμα να δημιουργείται πόνος και συχνά ένας ήχος «κλικ» κατά τη διάρκεια της κίνησης του στόματος.

Αιτίες του Βρουξισμού
Ο βρουξισμός μπορεί να οφείλεται σε πολλές αιτίες, οι οποίες ποικίλλουν από ψυχολογικούς έως φυσιολογικούς παράγοντες. Μερικές από τις πιο συχνές αιτίες είναι οι εξής:
•    Άγχος και ένταση: Η συναισθηματική πίεση ή ο θυμός συχνά οδηγούν σε υπερβολική σύσφιξη ή τρίξιμο των δοντιών.
•    Διαταραχές του κεντρικού νευρικού συστήματος: Ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι η αυξημένη εγκεφαλική δραστηριότητα και ο καρδιακός ρυθμός πριν από ένα επεισόδιο βρουξισμού μπορεί να αποτελούν προειδοποιητικά σημάδια.
•    Μυϊκοί σπασμοί: Ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να εμφανίζουν σπασμούς στους μυς του προσώπου κατά τον ύπνο, προκαλώντας βρουξισμό.
•    Φαρμακευτικές παρενέργειες: Ο βρουξισμός μπορεί να είναι αποτέλεσμα της χρήσης φαρμάκων, όπως τα αντικαταθλιπτικά ή τα αντιψυχωσικά.
•    Νευρολογικές παθήσεις: Ασθένειες όπως η νόσος του Πάρκινσον ή η νόσος του Χάντινγκτον μπορεί να προκαλέσουν βρουξισμό.
•    Άλλοι παράγοντες: Η κούραση, η κατανάλωση αλκοόλ, το κάπνισμα, η άπνοια ύπνου και το ροχαλητό μπορεί επίσης να ενισχύσουν την εμφάνιση του βρουξισμού.
Αντιμετώπιση του Βρουξισμού
Η αντιμετώπιση του βρουξισμού εξαρτάται από την αιτία που τον προκαλεί και τη σοβαρότητα της κατάστασης. Ενώ δεν υπάρχει μία ενιαία θεραπεία που να καλύπτει όλες τις περιπτώσεις, υπάρχουν αρκετές στρατηγικές που μπορούν να περιορίσουν ή να εξαλείψουν τα συμπτώματα. Μερικές από τις πιο κοινές μεθόδους περιλαμβάνουν:
•    Νάρθηκες: Οι νάρθηκες είναι η πιο συχνή θεραπεία για τον περιορισμό του βρουξισμού. Πρόκειται για ειδικές κατασκευές που τοποθετούνται στα δόντια της άνω ή κάτω γνάθου, εμποδίζοντας την άμεση επαφή των δοντιών και ελαχιστοποιώντας τη φθορά.
•    Διαχείριση του άγχους: Η χρήση τεχνικών χαλάρωσης, όπως ο διαλογισμός, ή η ψυχολογική υποστήριξη μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των ψυχολογικών αιτίων του βρουξισμού.
•    Φάρμακα: Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι μυοχαλαρωτικοί παράγοντες ή άλλα φάρμακα μπορεί να συνταγογραφηθούν για να μειώσουν τη μυϊκή ένταση και να βοηθήσουν στην αποφυγή του τρίξιμου των δοντιών.
•    Συμπεριφορικές αλλαγές: Ο έλεγχος των συνήθειών και η παρακολούθηση της κίνησης της γνάθου μπορεί να βοηθήσουν στη μείωση του προβλήματος.
Η σωστή διάγνωση και η συνεργασία με τον οδοντίατρο ή τον ιατρό είναι σημαντικές για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του βρουξισμού.